જેસલ તોરલ સમાધિ અંજાર

જેસલ તોરલ ની સમાધિ, સતી તોરલ અને જેસલ જાડેજાની સમાધિ, અંજાર ખાતે આવેલી છે, એ કચ્છ, ગુજરાતનું ઐતિહાસિક સ્થળ છે જ્યાં વર્ષભર હજારો પ્રવાસીઓ આવે છે. અંજાર કચ્છ જિલ્લાનું નાનું શહેર અને તાલુકાનું સ્થળ હોવા છતાં જિલ્લાના મુખ્ય મથક ભુજથી માત્ર 40 કિમી અને કંડલા બંદરથી 25 કિમીના અંતરે આવેલું છે, તે કચ્છ પ્રદેશ, ગુજરાતમાં ખૂબ જ ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક મહત્વ ધરાવે છે.

જેસલ તોરલ સમાધિ સાથે સંકળાયેલ એક અસાધારણ દંતકથા, વાર્તાઓ મુજબ, પંદર સદીમાં, જેસર જામ લાખા જાડેજાનો પૌત્ર હતો, જેઓ બહારવટિયો બની ગયો હતો અને તેણે લોકોની હત્યા અને લૂંટ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. એક દિવસ તેની ભાભીએ તેને પડકાર ફેંક્યો કે જો તું શક્તિશાળી માણસ છે તો કાઠિયાવાડમાં રહેતા સવસધીરની તોરી-ઘોડો કે તલવાર કે તોરલમાંથી કોઈ પણ લઈ લે. જેસલ પડકાર સ્વીકારીને સોનગઢ, કાઠિયાવાડ પહોંચી ગયો હતો. અહીં તે ઘોડાના તબેલામાં છુપાયેલો હતો, તેને જોઈને તોરી ત્યાંથી ભાગીને સાવસધીર પાસે પહોંચી ગયો. જ્યારે તે અને તોરલ ભજન ગાવામાં વ્યસ્ત હતા, આ રીતે તેના માણસે તોરીને ફરીથી સ્ટેબલમાં ફિટ કરી દીધી હતી, આ લોખંડનો રસ્તો જેસલના હાથમાં આવી ગયો હતો, પરંતુ તેણે કોઈ અવાજ વિના સહન કર્યું હતું. એકવાર ભજન પૂરું થયું અને તોરલ પ્રસાદ વહેંચી રહી હતી, એક ખોરાકનો પ્રસાદ બાકી રાખ્યો એટલે સવસધીર અને તોરલ સમજી ગયા કે રોજની જેમ ઘરમાં કોઈ છુપાયેલું છે જો કે લોકો ભજનમાં આવ્યા, પ્રસાદ એક પણ વ્યક્તિ માટે છોડ્યો નહીં. તોરલ અને સાવસધીરે જેસલને શોધી કાઢ્યા હતા અને તેના હાથમાં લોખંડનો રોડ જોયો હતો, પરંતુ તેણે ક્યારેય બૂમો પાડી ન હતી. પછી સાવસધીરે અહીં પહોંચવાનું કારણ પૂછ્યું તો જેસલે તોરી, તલવાર અને તોરલ દેવીની માંગણી કરી. સવસધીરે તેની ઈચ્છા પૂરી કરી હતી.

અંજાર કચ્છ તરફ જતાં જેસલ અને તોરલને નાની હોડીમાં દરિયો પાર કરવો પડ્યો હતો. હવામાન સારું ન હતું અને દરિયામાં તોફાન આવ્યું. જેસલને મૃત્યુનો ઘણો ડર હતો પણ સતી તોરલ ભારે તોફાન હોવા છતાં હોડીમાં ખૂબ શાંતિથી બેઠી. ત્યારબાદ જેસલને તેનો જીવ બચાવવા વિનંતી કરી ત્યારે તોરલે પ્રસિદ્ધ ક્વોટને કહ્યું, “પપ તરુ પ્રકાશ જાડેજા અને ધર્મ સંભાલ, તો જેસલ આ ઘટના પછી બધા પાપને રાજી કરીને ભક્તિના માર્ગે આગળ વધ્યો. પછી જેસલએ ભક્તિની ઘણી કવિતાઓ લખી હતી અને તેના લેખનમાં તેના ખરાબ કર્મનો સ્વીકાર પણ કર્યો હતો.

એવું પણ કહેવાય છે કે જેસલ અને તોરલની સમાધિ - સમાધિ દર વર્ષે થોડીક નજીક આવે છે.