ખજુરાહો મતંગેશ્વર મંદિરનો ઇતિહાસ -

મધ્યપ્રદેશના ખજુરાહોમાં ઘણા રહસ્યમય મંદિરો છે, જેની વાસ્તુકલા ખૂબ જ આકર્ષક અને સુંદર લાગે છે. આ મંદિરનું સ્થાપત્ય કામકાલ પર આધારિત શિલ્પો માટે પ્રસિદ્ધ છે. મધ્ય પ્રદેશનું ખજુરાહો મંદિર માત્ર મંદિરો માટે જ નહીં પરંતુ અનેક પૌરાણિક કથાઓ અને પ્રાચીન કથાઓ માટે પણ જાણીતું છે. આજે અમે તમને આ લેખમાં ખજુરાહો મંદિરના ઈતિહાસના મતંગેશ્વર મંદિરના સ્થાપત્ય અને તેના રહસ્યો અને પ્રાચીન કથાઓ વિશે જણાવીશું.

ખજુરાહો મતંગેશ્વર મંદિરનો ઇતિહાસ -
મતંગેશ્વર મંદિર ખજુરાહો, છત્તરપુર, મધ્ય પ્રદેશમાં આવેલું છે. માતંગેશ્વર મંદિરનું નિર્માણ ચંદેલ વંશના રાજાઓએ 9મી સદીમાં કરાવ્યું હતું. અને ખજુરાહો મંદિરનો ઈતિહાસ લગભગ 1000 વર્ષ જૂનો હોવાનું માનવામાં આવે છે. આ શહેર ચંદેલ રાજાઓની રાજધાની હતું. ચંદેલા વંશ અને ખજુરાહોના સ્થાપક કર્ણર મહારાજા ચંદ્રવર્મન હતા. ચંદેલ રાજા ચંદ્રવર્મન કેન્દ્રીય રાજપૂત શાસક રાજા હતા અને તેઓ પોતાને ચંદ્રવંશી માનતા હતા.
ખજુરાહો માતંગેશ્વર મંદિરમાં માતંગેશ્વર મહાદેવ બિરાજમાન છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ખજુરાહોમાં બનેલા મંદિરો માત્ર પૂજાના હેતુ સિવાય ઘણા રહસ્યો સાથે બાંધવામાં આવ્યા હતા. મંદિરો સામાન્ય લોકોને લૈંગિક શિક્ષણ તેમજ તાંત્રિક શિક્ષણ અને પૂજા કરવા માટે હતા. પરંતુ ખજુરાહોનું માતંગેશ્વર મંદિર આસ્થાનું મુખ્ય કેન્દ્ર છે.
ખજુરાહો મતંગેશ્વર મંદિરની રચના -

આ ખજુરાહો મતંગેશ્વર મંદિર લક્ષ્મણ મંદિરની નજીકના વિસ્તારમાં આવેલું છે. મતંગેશ્વર મંદિર 35 ફૂટ વિસ્તારમાં ફેલાયેલું છે અને આ મંદિરનું ગર્ભગૃહ પણ ચોરસ આકારમાં બનેલું છે. માતંગેશ્વર મંદિર ઈ.સ. 900 થી 925 નું માનવામાં આવે છે. મંદિરની વાસ્તુકલા ખજુરાહોના અન્ય મંદિરોથી અલગ છે.મતંગેશ્વર મંદિર ખજુરાહોના તમામ મંદિરોમાં આ મંદિર સુંદર અને પવિત્ર માનવામાં આવે છે. મતંગેશ્વર મંદિરના સ્તંભો અને દિવાલોમાં અન્ય ખજુરાહો મંદિરોની જેમ શૃંગારિક છબીઓ નથી.
શિવ અને પાર્વતીના લગ્ન મતંગેશ્વર મંદિરના સ્થળે થયા હતા.
ઈશ્વર મહાદેવને સમર્પિત આ માતંગેશ્વર મંદિરમાં વર્ષોથી ભગવાન મહાદેવની પૂજા-અર્ચના કરવામાં આવે છે. માતંગેશ્વર મંદિર સાથે ઘણી ચમત્કારિક કથાઓ અને રહસ્યો જોડાયેલા છે. ઘણા કારણોસર
ત્યારથી, માતંગેશ્વર મંદિરમાં ભગવાન શિવના આશીર્વાદ લેવા અને દર્શન કરવા માટે દેશ-વિદેશમાંથી ભક્તો અહીં આવતા રહે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવ અને પાર્વતીના લગ્ન ખજુરાહોના આ સ્થાન પર થયા હતા.

શિવલિંગ નીચે રત્ન સ્થાપિત કરવાની પ્રાચીન માન્યતા-
પ્રાચીન કથાઓ અનુસાર ખજુરાહો મંદિરમાં બેઠેલા શિવલિંગની નીચે એક રત્ન સ્થિત છે. દર્શનાર્થે આવનાર ભક્તોની મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. પ્રાચીન દંતકથાઓ અનુસાર, ભગવાન શિવ પાસે પીરોજ રત્ન હતું જે ભગવાન શિવ દ્વારા પાંડવોના મોટા ભાઈ યુધિષ્ઠિરને આપવામાં આવ્યું હતું. આ પછી યુધિષ્ઠિરે માતંગઋષિને નીલમણિ રત્ન અર્પણ કર્યું, ત્યારબાદ માતંગૃષીએ આ રત્ન રાજા હર્ષવર્ધનને આપ્યું.
આ મંદિરનું નામ માતંગેશ્વર સાથે માતંગઋષિના નામથી ઓળખાય છે. માતંગઋષિએ આ રત્નની રક્ષા કરવાના હેતુથી ભગવાન શિવના 18 ફૂટના શિવલિંગની નીચે આ રત્ન સ્થાપિત કર્યું છે, જેના કારણે ભગવાન શિવ અને મણિની પ્રતાપથી ભક્તોની દરેક મનોકામના પૂર્ણ થાય છે.
આ વિશે પણ વાંચો – હિન્દી મધ્ય પ્રદેશમાં ભીમકુંડનો ઇતિહાસ
દર વર્ષે શિવલિંગ વધારવાનું રહસ્ય-
ખજુરાહો મતંગેશ્વર મંદિરની ગુપ્ત અને ખાસ વાત છે 18 ફૂટ ઊંચું શિવલિંગ. મતંગેશ્વર મંદિરનું રહસ્ય એ છે કે મંદિરમાં હાજર ભગવાન શિવને સમર્પિત શિવલિંગની ઊંચાઈ દર વર્ષે વધે છે. મતંગેશ્વર મંદિર ખજુરાહોના તમામ મંદિરોમાં આ મંદિર સુંદર અને પવિત્ર માનવામાં આવે છે. ખજુરાહોના મંદિરોની જેમ મતંગેશ્વર મંદિરના સ્તંભો અને દિવાલો પર કોઈ શૃંગારિક છબીઓ નથી.
મતંગેશ્વર મંદિરનું શિવલિંગ મૃત્યુંજય મહાદેવ તરીકે ઓળખાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શિવલિંગ પૃથ્વીની ઉપર દેખાય છે તેના કરતાં પૃથ્વીની નીચે વધુ સ્થાપિત છે. માતંગેશ્વર મંદિરમાં સ્થિત ભગવાન મહાદેવના શિવલિંગની ઉંચાઈ લગભગ 18 ફૂટ છે અને જિતની પૃથ્વીની બહાર દેખાય છે તેના કરતા વધુ પૃથ્વીની અંદર સ્થિત છે.
ખજુરાહો મતંગેશ્વર મંદિરની મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય -
ખજુરાહો કા મંદિર જો કે તમે કોઈપણ ઋતુમાં અહીં મુલાકાત લઈ શકો છો, પરંતુ શહેરમાં ચોમાસાની ઋતુ ખજુરાહોની મુલાકાત લેવા માટે એક સુખદ મોસમ છે. આ સિઝનમાં થોડા દિવસો સુધી મધ્યમ વરસાદ પડે છે. પરંતુ જો તમે અહીં ફરવાનો પૂરેપૂરો આનંદ માણવા માંગતા હોવ તો શિયાળો તમારા માટે શ્રેષ્ઠ સિઝન રહેશે. વિશ્વભરના લોકોના ટોળા સાથે ખજુરાહોની મુલાકાત લેવા માટે ઓક્ટોબરથી ફેબ્રુઆરી મહિનાનો શ્રેષ્ઠ સમય છે. દર વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં આયોજિત ખજુરાહો ડાન્સ ફેસ્ટિવલ તમારી ખજુરાહો ટ્રીપની યોજના બનાવવાનો શ્રેષ્ઠ સમય છે.

મતંગેશ્વર મંદિર પાસેના પ્રવાસન સ્થળો -
મહારાજા છત્રસાલ મ્યુઝિયમ:
મહારાજા છત્રસાલ મ્યુઝિયમ મધ્ય પ્રદેશ રાજ્યના છતરપુર જિલ્લામાં આવેલું છે. મહારાજા છત્રસાલ મ્યુઝિયમમાં હાલમાં 8 ગેલેરીઓ બનાવવામાં આવી છે. મહારાજા છત્રસાલ મ્યુઝિયમમાં બુંદેલ મહારાજાઓ સાથે સંબંધિત ચિત્રો, તેમના વસ્ત્રો, તેમના શસ્ત્રો રાખવામાં આવ્યા છે. છત્તરપુર જિલ્લાની મુલાકાતે આવતા પ્રવાસીઓએ મહારાજા છત્રસાલ મ્યુઝિયમની મુલાકાત લેવી જ જોઇએ. તમને એ પણ જણાવી દઈએ કે મહારાજા છત્રસાલ મ્યુઝિયમમાં જૈન ધર્મ સાથે જોડાયેલી ઘણી તસવીરો સુંદર રીતે દોરવામાં આવી છે.
• ગંગળ ડેમ:
ગંગાઉ ડેમ ખજુરાહો પ્રાચીન મંદિરની નજીકમાં અને છત્તરપુર જિલ્લાથી લગભગ 18 કિમીના અંતરે આવેલું છે. ગંગાઉ ડેમ સિમરી નદી અને કેન નદીના સંગમ પર બનેલો છે. ગંગાળ ડેમના સ્થળે અદ્ભુત અને સુંદર અને યાદગાર પિકનિક માણવા માટે લોકો દૂર-દૂરથી આ સ્થળે આવતા રહે છે. આ ડેમની અંદર રસપ્રદ નૌકાવિહારનો આનંદ માણવા આ સ્થળે આવો.
• પાંડવ ધોધ અને ગુફાઓ પન્ના:
છત્તરપુરના મુખ્ય આકર્ષણોમાં, પાંડવ ધોધ અને ગુફાઓ પન્ના રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનની અંદર સ્થિત એક આકર્ષક સ્થળ છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે પાંડવોએ તેમના વનવાસ દરમિયાન આ સ્થાન પર આશ્રય લીધો હતો.
આ સ્થળ પાંડવ ધોધ અને ગુફાઓના મુખ્ય આકર્ષણોમાંનું એક છે.
આ સ્થળે ખૂબ જ સુંદર ધોધ, ખૂબ ઊંડા તળાવ અને લીલાછમ કુદરતી વાતાવરણનો સુંદર નજારો છે.
આ વિશે પણ વાંચો - હિન્દી રાજસ્થાનમાં હલ્દીઘાટીનો યુદ્ધ ઇતિહાસ
• મહામતી પ્રાણનાથજી મંદિર:
મહામતી પ્રાણનાથજી મંદિર પન્નામાં એક સુંદર અને આકર્ષક સ્થળ છે, જે છત્તરપુરના પ્રવાસન સ્થળોમાં આવેલું છે. આ પ્રાચીન સ્થળ પર્યટકોને વધુને વધુ આકર્ષે છે. મહામતી પ્રાણનાથજી મંદિરનું નિર્માણ ઈ.સ. 1692માં થયું હતું. મહામતી પ્રાણનાથજી મંદિરનું સ્થાપત્ય હિન્દુ અને મુસ્લિમ સ્થાપત્ય શૈલીનું ઉદાહરણ આપે છે.
મતંગેશ્વર ખજુરાહો કેવી રીતે પહોંચવું -
એક લોકપ્રિય પર્યટન સ્થળ હોવાને કારણે ખજુરાહો પહોંચવું એકદમ સરળ છે.
ખજુરાહોનું પોતાનું ડોમેસ્ટિક એરપોર્ટ છે.
જે ખજુરાહો એરપોર્ટ અને રેલવે સ્ટેશન તરીકે ઓળખાય છે.
જે તેને ભારતના અન્ય ભાગો સાથે જોડે છે. ચાલો અમને જણાવો.
જુદા જુદા માધ્યમથી ખજુરાહો કેવી રીતે પહોંચવું.
• હવાઈ માર્ગે મતંગેશ્વર ખજુરાહો કેવી રીતે પહોંચવું:
khajuraho ભારતમાં દિલ્હીથી ખજુરાહો કેવી રીતે પહોંચવું એ ખૂબ જ સામાન્ય પ્રશ્ન છે. જો કે, પ્રવાસીઓએ ચિંતા કરવાની જરૂર નથી કારણ કે ખજુરાહો એરપોર્ટ, જેને સિવિલ એરોડ્રોમ ખજુરાહો તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે શહેરના કેન્દ્રથી માત્ર છ કિમી દૂર છે. દિલ્હીથી ખજુરાહો માટે ઓછી ફ્લાઈટ્સ છે કારણ કે આ નાનું ડોમેસ્ટિક એરપોર્ટ ભારતના ઘણા શહેરો સાથે જોડાયેલ નથી. તેની દિલ્હી અને વારાણસીથી નિયમિત ફ્લાઈટ્સ છે. એરપોર્ટની બહાર ખજુરાહો મંદિર જવા માટે ટેક્સીઓ અને ઓટો સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે. આ સિવાય તમે મુંબઈ, ભોપાલ અને વારાણસીથી પણ અહીં પહોંચી શકો છો.
આ વિશે પણ વાંચો – સાપુતારા હિલ સ્ટેશનની માહિતી હિન્દી ગુજરાતમાં
• ટ્રેન દ્વારા માતંગેશ્વર મંદિર કેવી રીતે પહોંચવું:
ખજુરાહો કે મંદિરનું આ પ્રખ્યાત મંદિર મધ્યપ્રદેશના છતરપુરમાં છે. ખજુરાહોનું પોતાનું રેલ્વે સ્ટેશન છે, જોકે ખજુરાહો રેલ્વે સ્ટેશન ભારતના ઘણા શહેરો સાથે જોડાયેલ નથી. નવી દિલ્હીથી ખજુરાહો જવા માટે ખજુરાહો-હઝરત નિઝામુદ્દીન એક્સપ્રેસ નામની નિયમિત ટ્રેન છે, જે ખજુરાહો પહોંચવામાં લગભગ 10 થી 11 કલાક લે છે.
• રસ્તા દ્વારા મતંગેશ્વર ખજુરાહો કેવી રીતે પહોંચવું:
ખજુરાહો મંદિર MP ના અન્ય શહેરો સાથે સારી રોડ કનેક્ટિવિટી ધરાવે છે.
મધ્ય પ્રદેશમાં અને તેની આસપાસ સતના (116 કિમી), મહોબા (70 કિમી),
ઝાંસી (230 કિમી), ગ્વાલિયર (280 કિમી),
ભોપાલ (375 કિમી) અને ઇન્દોર (565 કિમી) જેવા શહેરોમાંથી ઘણી સીધી એમપી પ્રવાસન બસો ઉપલબ્ધ છે.
NH 75 ખજુરાહોને આ તમામ મુખ્ય સ્થળો સાથે જોડે છે.
જો તમે સડક માર્ગે ખજુરાહો પહોંચવા માંગો છો, તો તે કોઈ સમસ્યા નથી
કારણ કે ખજુરાહો પહોંચવું એકદમ સરળ છે.