સહ્યાદ્રી પર્વતમાળાના ખીણ વિસ્તારમાં આવેલા ભોરગીરી ગામમાં આવેલું આકર્ષક પર્યટન સ્થળ ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગનો ઈતિહાસ
સહ્યાદ્રી પર્વતમાળાના ખીણ વિસ્તારમાં આવેલા ભોરગીરી ગામમાં આવેલું આકર્ષક પર્યટન સ્થળ ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગનો ઈતિહાસ
સહ્યાદ્રી પર્વતમાળાના ખીણ વિસ્તારમાં આવેલા ભોરગીરી ગામમાં આવેલું આકર્ષક પર્યટન સ્થળ ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગનો ઈતિહાસ અને ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગ મંદિરની પૌરાણિક કથાઓ જણાવે છે. તે પુણે શહેરથી 100 કિમી અને મુંબઈ શહેરથી 223 કિમી દૂર સ્થિત એક લોકપ્રિય મંદિર છે. તે ભારતના બાર પરંપરાગત 'જ્યોતિલિંગમ' મંદિરોમાંનું એક છે. અને ભગવાન શિવને સમર્પિત. ભીમાશંકર સહ્યાદ્રી પર્વતમાળાના ભોરગીરી ગામમાં આવેલું છે.
આ મંદિર 3,250 ફૂટની ઉંચાઈ પર આવેલું છે અને ભીમાશંકર ટેકરીઓથી ઘેરાયેલું છે જે ગાઢ લીલા વરસાદી જંગલોથી ઢંકાયેલું છે. દંતકથા છે કે ભીમાશંકર નામની ઉત્પત્તિ ભીમા નદી પરથી થઈ છે જે ભગવાન શિવ અને રાક્ષસ ત્રિપુરાસુર વચ્ચેના યુદ્ધને કારણે ઉદ્ભવી હતી. જ્યોતિર્લિંગના કારણે ભારતના સૌથી પવિત્ર સ્થળોમાંનું એક. ભીમાશંકરને ટ્રેકર્સ માટે પણ લોકપ્રિય સ્થળ માનવામાં આવે છે. ભીમાશંકર વન્યજીવ અભયારણ્ય એ બીજું મહત્વનું કારણ છે કે લોકો અહીં ફરવા માટે આવે છે.
ભીમાશંકર મંદિરનો ઇતિહાસ
ભીમશંકર મંદિરના ઈતિહાસ પર નજર કરીએ તો મૂળ ગર્ભગૃહનો ઈતિહાસ 13મી સદીથી જોઈ શકાય છે. આ સંકુલનું વિવિધ સમયગાળામાં નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું છે. કેટલીક માન્યતાઓ અનુસાર, આ જ્યોતિર્લિંગની શોધ 13મી સદીમાં ભાટીરાવ લખધરા નામના લાકડા કાપનાર દ્વારા કરવામાં આવી હતી. જ્યારે તેની કુહાડી ઝાડ પર વાગી ત્યારે જમીન પરથી લોહી વહેવા લાગ્યું. જ્યારે સ્થાનિક લોકોએ તે ઝાડને દૂધ ચડાવ્યું તો લોહી વહેતું બંધ થઈ ગયું.
તેના ગામના લોકોએ તે જગ્યાએ મંદિર બનાવ્યું હતું. અને તેનું નામ ભીમાશંકર મંદિર રાખવામાં આવ્યું. છત્રપતિ શિવાજી, પેશ્વા બાલાજી વિશ્વનાથ અને રઘુનાથ પેશ્વા જેવી ઘણી મોટી હસ્તીઓએ મંદિરની મુલાકાત લીધી હતી. તેમણે માત્ર મુલાકાત જ નહીં પરંતુ પૂજા અને રિનોવેશન પણ કરાવ્યું હતું. પેશ્વાઓના દિવાન નાના ફડણવીસે ભીમાશંકર મંદિરના શિખરનું નિર્માણ કરાવ્યું હતું.
ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગની મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય
ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગ મંદિરની મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય - ભીમાશંકરની મુલાકાત લેવા માટે નવેમ્બરથી ફેબ્રુઆરી શ્રેષ્ઠ મહિના છે. પરંતુ વર્ષમાં કોઈપણ સમયે મંદિરમાં દર્શન કરવા જઈ શકાય છે. જો તમે પહેલી વાર પર્વતારોહક છો એટલે કે ટ્રેકિંગ કરવા માંગો છો. તેથી શિયાળા દરમિયાન ટ્રેકર્સે અહીંની મુલાકાત લેવી જ જોઈએ. ઢોળાવ લપસણો હોવાથી ચોમાસા દરમિયાન ચઢાણ મુશ્કેલ બની શકે છે. પરંતુ અનુભવી ટ્રેકર્સને ચોમાસામાં તેના પડકારરૂપ પ્રકૃતિ અને ઠંડા હવામાનને કારણે ટ્રેકિંગ આનંદદાયક લાગે છે.
ભીમાશંકર મંદિરનું સ્થાપત્ય
ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગની રચના પર નજર કરીએ તો ભીમાશંકર મંદિરમાં સુંદર નાગડા શૈલીનું સ્થાપત્ય જોવા મળે છે. તેમની બિલ્ડિંગ સ્ટાઇલ નવા અને જૂના બંનેનું મિશ્રણ છે. ભીમાશંકરની રચના પ્રાચીન વિશ્વકર્મા શિલ્પકારો દ્વારા કરવામાં આવેલી ઉચ્ચ ગુણવત્તાની કલાકૃતિ દર્શાવે છે. મંદિરની સામે સુંદર ઘંટ દેખાય છે. તેણી ઘંટડીમાં જીસસ સાથે મધર મેરીની પ્રતિમાને જોવા મળે છે. ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગના દર્શન કરવા માટે હિન્દુ ધર્મના પ્રવાસીઓ દૂર-દૂરથી આવે છે. મંદિરની નજીક હનુમાન તળાવ, ગુપ્ત ભીમશંકર, ભીમા નદી, નાગફની અને બોમ્બે પોઇન્ટ છે.
ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગ કથા
આપણા હિન્દુ ધર્મના શિવપુરાણમાં મંદિરનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. પ્રાચીન સમયમાં ભીમ નામનો રાક્ષસ રહેતો હતો. તે રાવણના નાના ભાઈ કુંભકર્ણનો પુત્ર હતો. તેનો જન્મ કુંભકર્ણના મૃત્યુ પછી થયો હતો. તેમના પિતાની હત્યા ભગવાન શ્રી રામ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તે પછી ભીમ ખૂબ ગુસ્સે થયા અને શ્રી રામને મારવા માટે બ્રહ્માજીની એક હજાર વર્ષ સુધી કઠોર તપસ્યા કરી. તેમનાથી પ્રસન્ન થઈને બ્રહ્માજીએ તેમને વિજયી થવાનું વરદાન આપ્યું હતું. વરદાન મળતાં જ તેણે મનુષ્યોની સાથે દેવી-દેવતાઓને પણ ત્રાસ આપવાનું શરૂ કર્યું.
રાક્ષસથી પરેશાન થઈને બધા દેવતાઓએ ભગવાન શિવનું શરણ લીધું. તેણે કહ્યું કે ભગવાન અમારી રક્ષા કરો, અમને તે રાક્ષસથી બચાવો. તે પછી ભગવાન શિવ શંકરે એ દુષ્ટ રાક્ષસ રાજનો નાશ કર્યો હતો. તે પછી, બધા દેવતાઓએ નમ્રતાપૂર્વક ભગવાન શિવ શંકરને તે સ્થાનને પવિત્ર બનાવવા માટે શિવલિંગના રૂપમાં તે જ સ્થાન પર બેસવાનું કહ્યું.
આકર્ષક ટ્રેકિંગ વિકલ્પો
3,250 ફૂટની ઉંચાઈ પર આવેલું ભીમાશંકર મંદિર લીલાછમ જંગલો, પર્વતો અને ઢોળાવ પરથી ટ્રેકિંગ કરવા માટે પ્રખ્યાત છે. ટ્રેકર્સમાં પ્રખ્યાત ભીમાશંકર મંદિર સુધી પહોંચવાના બે રસ્તા છે. બંનેની શરૂઆત ખંડાસના પાયાના ગામથી થાય છે. ખંડાસ પહોંચવા માટે, પ્રવાસીઓએ પહેલા કર્જત સ્ટેશને ટ્રેનમાં ચડવું પડે છે. તે ખંડાસથી 40 કિમી દૂર આવેલું છે. તે સિવાય સ્ટેશનથી મુસાફરો બસ કે ટિમ દ્વારા સરળતાથી ગામમાં પહોંચી શકે છે.
ત્યાં જવા માટેના બે ટ્રેકિંગ માર્ગો ગણેશ ઘાટ અને શિરડી માર્ગ છે. પ્રથમ એક લાંબો છે પરંતુ ખૂબ જ સરળ છે. જો તમે નવા છો તો તમે જઈ શકો છો. તે માર્ગ છ કલાક લે છે. તમે વચ્ચે એક ગણેશ મંદિર પાસેથી પણ પસાર થશો. બીજો રસ્તો ટૂંકો છે પણ સરળ નથી. ઢોળાવ ઊભો છે અને તેથી તમારે ઘણી જગ્યાએ સીડીનો ઉપયોગ કરવો પડશે. રસ્તામાં ત્રણથી ચાર કલાક લાગે છે. જો તમે ટ્રેકિંગના શોખીન છો. તો એક રોમાંચક અનુભવ મેળવવા ભીમાશંકરની મુલાકાત લો.
ભીમાશંકર મંદિરમાં રેસ્ટોરાં અને સ્થાનિક ભોજન
ભીમાશંકર મંદિરના સ્થાનિક ભોજનમાં દક્ષિણ અને ઉત્તર ભારતીય ભોજનના મિશ્રણ સાથે મહારાષ્ટ્રીયન ભોજનનું પ્રભુત્વ છે. આ સ્થાન કરી અને ફ્રાઈસના મસાલેદાર ખોરાક માટે જાણીતું છે. તેની સાથે મિસલ, બટાકા, વટાણા અને અન્ય અંકુરની મોંમાં પાણી આવે તેવી મસાલેદાર ગ્રેવી છે. ભાત, દાળ, ચપાતી અને શાકભાજી અહીંનો રોજનો ખોરાક છે.
ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગ મંદિર કેવી રીતે પહોંચવું
ભીમાશંકર રસ્તાઓ દ્વારા ઘણા શહેરો સાથે જોડાયેલ છે. આ માચોરસ પર નિયમિત બસ સેવાઓ અને ટેક્સીઓ દોડે છે. નજીકનું એરપોર્ટ પુણે એરપોર્ટ છે. તે સારી રીતે બાંધવામાં આવ્યું છે અને ભારતના મુખ્ય શહેરો સાથે સારી રીતે જોડાયેલું છે. નજીકનું રેલ્વે સ્ટેશન કર્જત સ્ટેશન છે. સ્ટેશન અને ભીમાશંકર વચ્ચેનું અંતર 168 કિમી છે. તેથી પહોંચવામાં બે કલાક લાગે છે. રાજ્ય પરિવહનની બસો મુંબઈ, પુણે અને કર્જતથી ભીમાશંકર તરફ જાય છે. અહીં રિક્ષા પણ ઉપલબ્ધ છે. કર્જતથી છ સીટર રિક્ષા પણ ઉપલબ્ધ છે.
What's Your Reaction?