ગુરુવાયુર મંદિર ભારતના દક્ષિણમાં કેરળ રાજ્યમાં આવેલું ભગવાન શ્રી કૃષ્ણનું મંદિર

ગુરુવાયુર મંદિર ભારતના દક્ષિણમાં કેરળ રાજ્યમાં આવેલું છે. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના મંદિરના કારણે ખૂબ જ લોકપ્રિય અને પવિત્ર સ્થળ છે અને આ ગામ થ્રિસુર જિલ્લામાં આવેલું છે.
જો તમે ગુરુવાયુર ઈતિહાસ પર નજર નાખો તો, ભગવાન ગુરુવાયુરપ્પન (ભગવાન ગુરુવાયુરપ્પન) કેરળના ગુરુવાયુલ મંદિરના પ્રખ્યાત મંદિરમાં બિરાજમાન છે. ગુરુવાયુર મંદિરને ભગવાન કૃષ્ણનું બાળ સ્વરૂપ (બાલગોપાલન) માનવામાં આવે છે. ગુરુવાયુર મંદિરને દક્ષિણના દ્વારકા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે 5000 વર્ષ જૂનું છે અને તેની સ્થાપના વિશ્વકર્મા દ્વારા કરવામાં આવી હતી, પરંતુ બિન-હિન્દુઓને પ્રવેશની મંજૂરી નથી, જો તમે પણ કેરળના ગુરુવાયુર મંદિરનો ઇતિહાસ અને ગુરુવાયુર મંદિરની માહિતી મેળવવા માંગતા હો, તો અમારો આ લેખ ચોક્કસ વાંચો.

ગુરુવાયુર મંદિરનો ઈતિહાસ -
ગુરુવાયુર મંદિર કેરળમાં છે, અને તે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણને સમર્પિત છે. કેરળ ગુરુવાયુર મંદિર (ગુરુવાયુર મંદિર) એક પ્રાચીન મંદિર છે, આ મંદિર ઘણી સદીઓથી દરેકને પ્રેરણા આપી રહ્યું છે. કેરળમાં શ્રેષ્ઠ અને સૌથી મહત્વપૂર્ણ મંદિર ગુરુવાયુરપ્પન ભગવાન છે, અને જે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણનું બાળ સ્વરૂપ છે. મંદિરમાં સ્થાપિત પ્રતિમા શિલ્પ કળાનું અનોખું ઉદાહરણ છે. અને બધા એવું પણ માને છે કે ભગવાન વિષ્ણુએ આ મૂર્તિ બ્રહ્માજીને આપી હતી. ગુરુવાયુરપ્પન ઘણા ધર્મોમાં માનનારા લોકોમાં પણ ભગવાનના મહાન ભક્ત છે.

ગુરુવાયુરપ્પન મંદિરમાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની મૂર્તિ સ્થાપિત છે, અને આ મૂર્તિની ઘણી વિશેષતાઓ છે. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની ચાર હાથવાળી મૂર્તિ છે અને તેમાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ એક હાથમાં શંખ ​​ધારણ કરી રહ્યા છે, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ બીજા હાથમાં સુદર્શન ચક્ર અને ત્રીજા હાથમાં સુંદર કમળનું ફૂલ અને ચોથા હાથમાં ગદા ધારણ કરેલ છે. છે. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના બાળ સ્વરૂપમાં મૂર્તિની પૂજા કરવામાં આવે છે, ગુરુવાયુરપ્પન મંદિર પોતે સુંદર રીતે દોરવામાં આવ્યું છે અને ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના બાળપણના મનોરંજનનું વર્ણન કરે છે. આ મંદિરને ભુલોકા વૈકુંઠમ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે જેનો અર્થ થાય છે પૃથ્વી પર સ્વર્ગ છે.

ગુરુવાયુર મંદિરની ખ્યાતિ -
કેરળના મંદિરો ગુરુવાયુર મંદિર બે મોટા સાહિત્યિક વિષયાંતરને કારણે ખૂબ પ્રખ્યાત છે. તેમાં મેલપાથુર નારાયણ ભટ્ટાથીરી દ્વારા રચિત નારાયણીયમ અને પુંતહનમ દ્વારા રચિત જ્ઞાનપ્પન છે. આ બંને કાર્યો ભગવાન ગુરુવાયુરપ્પનને સમર્પિત છે. આમાં ભગવાનના સ્વરૂપની સૌથી વધુ વાત કરવામાં આવી છે અને ભગવાનના જુદા જુદા અવતાર બતાવવામાં આવ્યા છે. સંસ્કૃત ભાષામાં રચિત નારાયણીયમમાં ભગવાન વિષ્ણુના દસ જુદા જુદા અવતારોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.

ગુરુવાયુરનો અર્થ અને મૂર્તિનો ઇતિહાસ -
ગુરુ એટલે દેવગુરુ બૃહસ્પતિ, વાયુ એટલે વાયુ.

ભગવાન વાસુદેવ અને મલયાલમ શબ્દનો અર્થ થાય છે જમીન.

આ બધા શબ્દોનો અર્થ એક થાય છે કે જે ભૂમિ પર દેવગુરુ બૃહસ્પતિએ હવાની મદદથી સ્થાપના કરી છે.

ભગવાન ગુરુવાયુરપ્પન સાથે ગુરુવાયુર વિશેની પૌરાણિક વાતો ખૂબ જ લોકપ્રિય છે.

જ્યારે કલિયુગ શરૂ થયો.

તે સમયે વાયુ દેવ અને ગુરુ બુહસ્પતિ દ્વારા ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની મૂર્તિ મળી હતી. માનવજાતનું ભલું કરવા માટે વાયુ દેવ અને ગુરુ બૃહસ્પતિ દ્વારા એક સુંદર મંદિરનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું અને તે બંનેના કારણે આ મંદિરના ભગવાનનું નામ ગુરુવાયુરપ્પન રાખવામાં આવ્યું હતું. અને શહેરનું નામ ગુરુવાયુર રાખવામાં આવ્યું હતું.અને એવો પણ ઉલ્લેખ છે કે આ મૂર્તિની સ્થાપના કળિયુગના પ્રથમ દ્વાપર યુગમાં શ્રી કૃષ્ણના સમયમાં થઈ હતી.

ગુરુવાયુર મંદિરની વિશેષતા -
ગુરુવાયુર મંદિર કેરળ માટે ઘણું પ્રખ્યાત છે. આ મંદિર ઘણા વર્ષો જૂનું છે અને કેરળમાં આ મંદિરનું સૌથી વધુ મહત્વ છે. રિવાજ મુજબ આ મંદિરની સ્થાપના વિશ્વકર્મા દ્વારા કરવામાં આવી હતી. ગુરુવાયુર મંદિરનું નિર્માણ એવી રીતે કરવામાં આવ્યું હતું કે સૂર્ય ઉગતાની સાથે જ તેના કિરણો ભગવાન ગુરુવાયુરના ચરણોમાં પડી જાય છે. ગુરુવાયુરપ્પન મંદિર બીજા નામથી જાણીતું છે, દક્ષિણનું દ્વારકા.

આ ગુરુવૌર મંદિર ઘણા વર્ષો જૂનું છે, અને તેના ઘણા ભાગો 1638 માં બનાવવામાં આવ્યા હતા. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ બાળપણથી તે મંદિરમાં બિરાજમાન હોવાનું માનવામાં આવે છે. અને એક માન્યતા અનુસાર, તે મંદિરની સ્થાપના દેવગુરુ બૃહસ્પતિ દ્વારા કરવામાં આવી હતી અને સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે ગુરુવાયુરપ્પન હિન્દુઓ સિવાય અન્ય કોઈ ધર્મના લોકોને મંદિરમાં પ્રવેશવા દેતા નથી.

ગુરુવાયુરપ્પન મંદિર પ્રથમ નિર્ધારણ દિવસ -
ભારતની આઝાદીની ચળવળના દિવસોમાં, અસ્પૃશ્યતા ભારતની અનેક સામાજિક અનિષ્ટોમાંની એક સૌથી મોટી દુષ્ટતા હતી અને મહાત્મા ગાંધીજી તેના સાથીદારો સાથે તેની સામે રહેતા હતા. અને તે સમયે દેશના અનેક મંદિરોમાં હરિજનોના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ હતો. કેરળનો તિસુર જિલ્લો દક્ષિણ ભારતનું શ્રેષ્ઠ ધાર્મિક શહેર છે. અને આ ગુરુવાયુરપ્પન મંદિર ખૂબ જ સુંદર છે. જેમાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના બાળપણના દર્શન કરાવતી ભગવાન ગુરુવાયુરપ્પનની મૂર્તિની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.

ભારતની આઝાદી પહેલા પણ અન્ય મંદિરોની જેમ આ મંદિરમાં પણ હરિજનોનો પ્રવેશ પ્રતિબંધિત હતો. અને અહીંના પંડિતો પણ અન્ય કોઈ બ્રાહ્મણને આ મંદિરમાં પ્રવેશવા દેતા ન હતા. આમ, હરિજનો સાથેના આવા મતભેદોને કારણે હરિજનોમાં રોષ હતો પણ તેમની પાસે કોઈ નેતા નહોતા. કેરળમાં મહાત્મા ગાંધીના સમર્થક શ્રી કેલપ્પને તેમના કહેવા પર આ પ્રથા સામે અવાજ ઉઠાવ્યો હતો. અને તેના માટે શ્રી કેલપ્પને 1933માં સિવિલ કમાન્ડ શરૂ કરી હતી.

મંદિરના નિર્દેશકોએ ચેતવણી આપી હતી કે આવનારા નવા વર્ષનો પહેલો દિવસ એટલે કે 1 જાન્યુઆરી, 1934 એ અંતિમ નિર્ણય દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવશે. આ તારીખે તેમની સ્થિતિ વિશે ખાતરી ન હોવાને કારણે, મહાત્મા ગાંધીજી અને શ્રી કેલપ્પન દ્વારા આંદોલનકારીઓની તરફેણમાં આમરણાંત ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. મહાત્મા ગાંધીનું આ કાર્ય ખૂબ જ સંતોષકારક અને ઉપદેશક રહ્યું છે.

હરિજનોને ગુરુવાયૂર મંદિરમાં પ્રવેશ મળ્યો -
મહાત્મા ગાંધીજી દ્વારા ગુરુવાયુર મંદિર સત્યાગ્રહની દાદાગીરીની પ્રોત્સાહક અસર હતી. અને શ્રી ગુરુવાયુર મંદિરના નિર્દેશકોએ બેઠક બોલાવી છે અને મંદિરના પૂજારીઓનો અભિપ્રાય પણ લેવામાં આવ્યો છે. અને દરેકના અભિપ્રાયમાં 77 ઉપાસકોએ આપેલા બહુમતી મતના આધારે હરિજનોના મંદિરમાં પ્રવેશને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. 1 જાન્યુઆરી, 1934 થી, હરિજનોને એક નિશ્ચિત દિવસની પ્રાપ્તિ માટે કેરળના શ્રી ગુરુવાયુર મંદિરમાં પ્રવેશવાની સૈદ્ધાંતિક મંજૂરી મળી છે.

ગુરુવાયૂર મંદિર એકમાત્ર એવું મંદિર છે જ્યાં આજે પણ કોઈ બિન-હિંદુને પ્રવેશવાની મંજૂરી નથી અને ત્યાં ભગવાન ગુરુવાયૂરપ્પનના ભક્તો છે જેઓ ઘણા ધર્મોમાં વિશ્વાસ કરે છે. અને એ જ રીતે મહાત્મા ગાંધીજીએ પણ તેમની પ્રેરણાથી 1 જાન્યુઆરી મહિનાના પ્રથમ દિવસને એક નિશ્ચિત દિવસ ગણ્યો હતો અને આપણે બધા નવા વર્ષના પ્રથમ દિવસે કંઈક ને કંઈક ફિક્સ કરીએ છીએ.

ગુરુવાયુર મંદિરનું મહત્વ -
ગુરુવાયુર મંદિરમાં સ્થાપિત આ મૂર્તિ ખૂબ જ સુંદર છે. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણને અહીં ઉન્નીકૃષ્ણન કન્નન અને બાલકૃષ્ણ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ગુરુવાયુર મંદિરને દક્ષિણના બૈકુંઠદ્વારા અને દ્વારકા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ પ્રસિદ્ધ સ્થાન ભક્તોના મોક્ષ માટે પણ જાણીતું છે. ગુરુવાયુર મંદિરમાં આવવાથી વ્યક્તિના તમામ પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે. ગુરુવાયુર મંદિર વિશે એવું માનવામાં આવે છે કે એક સમયે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના મિત્ર ઉદ્ધવ ભગવાનના આરોહણના સમય વિશે વિચારીને ખૂબ જ દુઃખી થયા હતા અને ઊંડા વિચારમાં ગયા હતા.

જ્યારે કળિયુગમાં બલરામ નહીં હોય તો આખી દુનિયાના અંધકારમાંથી કોણ મુક્તિ મેળવશે. તે બાબતે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ તેમને કહ્યું કે તેઓ પોતે પ્રતિમામાં બેસીને દરેકની સમસ્યાઓ દૂર કરશે અને એવું પણ માનવામાં આવે છે કે ગુરુવાયુર મંદિરમાં આવવાથી તમારી બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. જો તમે ગુરુવાયુર મંદિરના ઈતિહાસ પર નજર નાખો તો તે તેના મંદિર માટે સૌથી વધુ પ્રસિદ્ધ છે જે ઘણા વર્ષો જૂનું છે અને કેરળનું સૌથી ઊંચું અને સર્વોચ્ચ મંદિર છે અને તે મંદિરમાં ભગવાન ગુરુવાયુરપ્પન ભગવાન શ્રી કૃષ્ણનું બાળ સ્વરૂપ છે.